روز سه شنبه، رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ایران نصب نسل های جدید ماشین های سانتریفیوژ در تاسیسات هسته ای خود را با نظارت آژانس انجام می دهد. پس از اعلام این مطلب، رسانه های داخلی و خارجی بلافاصله نتیجه گرفتند که اتفاق جدیدی رخ داده و ایران تصمیم جدیدی درباره تاسیسات خود گرفته است. این در حالی است که آنچه اعلام شده در واقع بیان بخشی از گزارش فوریه ۲۰۱۱ آژانس بوده که از جانب رسانه ها به عنوان یک خبر جدید تفسیر شده است.
در پاراگراف ۱۷ از گزارش ۴ فوریه ۲۰۱۱ [1]آژانس آمده بود: «ایران در یک DIQ اصلاح شده برای PFEP که در تاریخ ۱۹ ژانویه سال ۲۰۱۱ به آژانس ارائه شد اعلام کرد که قصد دارد دو آبشار سانتریفیوژ ۱۶۴ تایی جدید (آبشار ۴ و ۵) را در منطقه تحقیق و توسعه نصب کند. به این دو آبشار که یکی از آنها شامل سانتریفیوژهای IR-4 و دیگری شامل سانتریفیوژهای IR-m2 خواهد بود، UF6 طبیعی تزریق می‌شود».
ایران هسته ای در گزارشی که روز ۱۱ اسفند ۱۳۸۹ در این باره منتشر کرد، نوشت: «این پاراگراف حاوی اطلاع بسیار مهمی است. آنچه آژانس در اینجا گفته در واقع این است که ایران برای اولین بار تصمیم دارد ماشین های سانتریفیوژ نسل های ۲ و ۳ خود را که توان تفکیک آنها چندبن برابر ماشین های نسل اول و طراحی و استحکام آنها به مراتب پیشرفته تر و بی نقص تر است، وارد زنجیره های ۱۶۴ تایی کند. اهمیت این موضوع از آن روست که این، گام اخر برای وارد کردن ماشین های نسل ۲ و ۳ به بخش صنعتی نطنز است و می توان احتمال داد به زودی از این ماشین ها در تاسیسات صنعتی غنی سازی در نطنز (تاسیسات زیر زمینی) استفاده خواهد شد. ماشین های نسل ۲ و۳ تا به حال در زنجیره های چند ده تایی در بخش پایلوت نطنز تست می شد و هرگز تعداد آنها به ۱۶۴ –که عدد استاندارد آبشارهای نطنز است- نرسیده بود».
بنابراین، خبر نصب سانتریفیوژ های نسل ۲ و ۳ در نطنز به هیچ وجه جدید نیست و ژانس مدت هاست نه فقط از آنها مطلع است بلکه در گزارش های خود صریحا به آنها اشاره کرده است. آنچه می تواند جدید باشد، آغاز عملیات اجرایی نصب این ماشین ها در قالب زنجیره های ۱۶۴ تایی است که خبر تایید شده ای درباره آن وجود ندارد.
موضوع دیگر درباره نسل ماشین های سانتریفیوژ جدید در فردو است. ایران قبل از سال ۱۳۹۰ به آژانس اطلاع داده بود که قصد دارد نصب سانتریفیوژ ها را تا تابستان ۹۰ در فردو انجام داده و به آنها گاز تزریق کند. این موضوع در پاراگراف های ۱۹ و ۲۱ از گزارش فوریه ۲۰۱۱ مدیر کل گنجانده شده بود. آمانو در پاراگراف ۱۹ این گزارش می نویسد: «ایران در سپتامبر ۲۰۰۹ به آژانس اطلاع داد که در حال ساخت کارخانه غنی‌سازی سوخت فردو (FFEP) در نزدیکی شهر قم است. ایران در DIQ دهم اکتبر ۲۰۰۹ خود بیان کرد که هدف این تاسیسات تولید UF6 با غنای تا ۵ درصد از U-235 است و این تاسیسات طوری ساخته شده است که ۱۶ آبشار، با مجموع تقریبی ۳۰۰۰ سانتریفیوژ را در خود جای دهد. ایران در سپتامبر ۲۰۱۰، DIQ اصلاح‌شده را به آژانس ارایه کرد که در آن اعلام کرد هدف FFEP اکنون شامل تحقیق و توسعه و نیز تولید UF6 با غنای تا ۵ درصد U-235 است». در پاراگراف ۲۱ هم آمده است: «آژانس تایید کرده است که ساخت تاسیسات FFEP در حال انجام است. تا ۱۹ فوریه ۲۰۱۱ هیچ سانتریفیوژی به این تاسیسات وارد نشده است. نتایج نمونه‌های محیطی گرفته شده از FFEP تا فوریه ۲۰۱۰ وجود اورانیوم غنی‌شده را نشان نداد. ایران در ۲۱ فوریه ۲۰۱۱ به آژانس اعلام کرد که «تا تابستان امسال» مواد هسته ای را به آبشارها تزریق خواهد کرد».
در آخرین گزارش آژانس که در می ۲۰۱۱ منتشر شد هم آژانس مجددا تاکید کرده است که هنوز نصب هیچ ماشین سانتریفیوژ جدیدی در فردو آغاز نشده است. منابع آگاه در تهران به «ایران هسته ای» گفتند این موضوع همچنان به همان شکل سابق است و نصب ماشین های سانتریفیوژ جدید در فردو آغاز نشده است.
همچنین سومین خبری که در روزهای اخیر اعلام شد مربوط به انهدام یک فروند هواپیمای بدون سرنشین امریکایی بر فراز نطنز بود که منابع مطلع در گفت وگو با «ایران هسته ای» این موضوع را هم تکذیب کردند.
کارشناسان می گویند هدف از جنجال های اخیر درباره بحث هسته ای ایران این است که برنامه در وضعیتی جهشی جلوه داده شود و بویژه اسراییلی ها مایلند تاکید کنند ایران به نحو غیر طبیعی در حال افزایش تولید مواد غنی شده و همچنین بهینه سازی ماشین های سانتریفیوژ خود است. هدف هم این است که برنامه هسته ای ایران از زیر سایه تحولات منطقه خارج شده و مجددا به عنوان تهدید شماره یک در منطقه مطرح شود. این موضوعی است که رسانه ها و مسئولان داخلی باید نسبت آن هشیار باشند.