[1]عسلویه نیوز– چندی پیش مرکز سایبری سپاه خبر از رونمایی پروژه ای با عنوان “چشم روباه” داد که طی آن شبکه همکاران بی بی سی فارسی در ایران منهدم و اطلاعات قابل تأملی از فعالیت های این مجموعه، در داخل کشور فاش شد. در این رابطه روزنامه کیهان با آقای مهندس “حامدی”، مسئول مرکز بررسی جرائم سازمان یافته سایبری درباره ابعاد دیگر این موضوع گفتگویی انجام داده است.
جناب آقای مهندس، چرا بی بی سی؟ چگونه وب سایت بی.بی.سی مورد بررسی قرار گرفت؟
امروزه بر اساس سیاست های اتخاذ شده از سوی کشورهای غربی به سردمداری آمریکا، ظرفیت مقابله با جمهوری اسلامی به فضای مجازی منتقل شده و سازماندهی می شود. جریان هایی مانند بهائیت، وهابیت، جندالشیطان، گروه های به اصطلاح مدافع حقوق بشر، جریان های رسانه ای اپوزیسیون، مستهجن نگاری، گروه های ضددینی و…
در جریان فتنه ۸۸ تیم بررسی مرکز متوجه شد که فعالیت تمامی این گروه ها طی چند ماه شدت پیدا کرده و افزایش یافته است. پس از بررسی و تحلیل های کمی و کیفی مطالب این گروه ها، مشخص شد که خط مشی های این گروه ها از یک طریق ثابتی کانالیزه و برنامه ریزی می شود.
پس از واکاوی های دقیق و کارشناسی مشخص شد که جریان رسانه ای فتنه با فعالیت افراد وابسته در قالب یک سایت اصلی و چندین زیرمجموعه در حال فعالیت است و نقش بسزایی در ایجاد، کنترل و جهت دهی اغتشاشات ایران دارد.
بررسی های کارشناسان مرکز بررسی جرائم سایبری، به شناسایی سایت اصلی و ده ها تن از عناصر فعال و همکار آن که نقش کلیدی در ساماندهی فعالیت های رسانه ای داشتند، منجر شد. این سایت پایگاه اطلاع رسانی شبکه بی بی سی فارسی بود.
این فعالیت های بی.بی.سی را چگونه ارزیابی و توجیه می کنید؟
به عنوان مقدمه باید عرض کنم که دنیای غرب، سیاست خارجی را ذیل دیپلماسی عمومی تعریف می کند و لذا رسانه ها زیر نظر وزارت خارجه اداره می شوند و آنجا تعیین کننده خط مشی آنهاست؛ لذا دولت های خارجی برای تثبیت موقعیت بین المللی خود، بیشترین سرمایه گذاری را بر روی مخاطبان خود در دیگر کشورها می کنند.
در ۱۴ نوامبر ۱۹۲۲، BBC همزمان با اختراع رادیو متولد شد و در ۸ مرداد ۱۳۱۹ بخش فارسی رادیو بی بی سی در ایران شروع به کار کرد و طی ۱۴سال تا زمان کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ فعال بوده و به جایگاهی تعیین کننده در جهت دهی افکار عمومی ارتقاء پیدا کرد.
وب سایت BBC Persian نیز در تاریخ ۲۵ دی ماه ۱۳۸۷، زودتر از موعد مقرر راه اندازی شد و در کمتر از یک سال عنان هدایت اغتشاشات فتنه ۸۸ را در دست گرفت.
علت و ضرورت راه اندازی BBC Persian چه بود؟
پاسخ این سؤال به پروژه قبلی مرکز یعنی پروژه “مرصاد” بازمی گردد. در مستندات پرونده یکی از متهمان اصلی “کیوان رفیعی” بود که متن چت وی با “احمد باطبی” ناظر به این پاسخ است.
وی خطاب به احمد باطبی می گوید: «خیلی ها به شرایطی که تو بیرون از کشور داری دل بسته اند که بتوانی خطاهای تحلیلی – راهبردی دولت آمریکا را نسبت به آنچه در داخل کشور می گذرد، تصحیح کنی.»
رفیعی در ادامه مدعی شده بود، در سال ۱۳۸۰ علی رغم ممنوعیت ماهواره در ایران، داشتن ماهواره ایپدمی شد و بیشتر مخاطبین، بیننده شبکه های ماهواره ای به مدیریت اشخاصی چون هخا، رضا فاضلی، فرود فولادوند، شهرام همایون و… بودند ولی با گذشت تنها ۶ سال، آمار بازدید از این شبکه ها به حدود ۶ درصد -یعنی کمترین میزان ممکن- رسیده است.
این نوع نگاه موشکافانه و سایر تمهیداتی که غرب علیه ایران اندیشید به راه اندازی وب‌سایت BBC Persian در ساعت ۵ بعدازظهر ۲۵ دی ماه سال ۱۳۸۷، حدودا ۶ ماه قبل از انتخابات دهم ریاست جمهوری انجامید و اندکی پس از آن شبکه فارسی وان و سپس شبکه من و تو راه اندازی شدند.
بی.بی.سی در ظاهر چه خط مشی ای را دنبال می کند؟
در خصوص فعالیت های یک سال و نیمه بی.بی.سی موارد زیر به صورت واضح پیگیری می شود:
۱- تلاش برای القای فاصله میان دولت انگلیس و وب سایت تا اعلام کند که مستقل است.
۲- القای بی طرفی برای مخاطب جهت جذب و اعتمادسازی.
۳- القای وجود فضای مفرح و شاد در کار رسانه ای از طریق استفاده از رنگ ها، دکورهای متنوع و…
۴- ورود محتاطانه و هنرمندانه به حوزه تغییر سبک زندگی مخاطبان فارسی زبانش.
بودجه بی.بی.سی از کجا تامین می شود؟
بی.بی.سی دارای ردیف بودجه مشخص و مصوب در وزارت خارجه انگلیس است و حدود ۵ سال قبل در سال ۲۰۰۶، “گوردون براون”، وزیر خزانه داری وقت انگلیس، ۱۵ میلیون لیره استرلینگ معادل ۲۲ میلیارد دلار فقط برای راه اندازی BBC Persian اختصاص داد.
الان هم با توجه به وضعیت اقتصادی اروپا، این میزان بودجه اختصاص داده می شود؟
بله، در شرایط ریاضت اقتصادی غرب هم بودجه بی بی سی ۸ میلیارد دلار اعلام شده و حتی چندی پیش “صادق صبا”، مسئول بی.بی.سی فارسی اعلام کرد که نه تنها کمبود بودجه نداریم بلکه دارای بودجه اضافی هم هستیم.
بر اساس محتویات پرونده، عناوین فعالیت های مجرمانه بی.بی.سی در ایران چیست؟
براساس آنچه تحلیل و بررسی اطلاعات بسیار زیاد به دست آمده از افراد مرتبط با بی.بی.سی نشان می دهد، این شبکه بر اساس ۶ محور اصلی در ایران فعالیت می کند:
۱- جمع آوری هدفمند اطلاعات از مراکز حساس و حیاتی کشور.
نحوه جمع آوری مورد اشاره به دو روش آگاهانه و ناآگاهانه از سوی مرتبطین بی.بی.سی فارسی در ایران انجام می شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:
مورد اول؛ جاسوسی از یکی از سفارتخانه های ایران در کشورهای منطقه بوده که باعث تنش دیپلماتیک شده است.
مورد دوم؛ برنامه ریزی برای ساخت و پخش سلسله برنامه هایی با عنوان “روسپی گری زیر پوست ایران” در بی.بی.سی که مبتنی بر جاسوسی از تحقیقات سری وزارت بهداشت درباره پرونده ای مرتبط با همین موضوع است. جالب توجه آنکه در برنامه های ساخته شده با منابع تحقیق میدانی از سوی بی.بی.سی تماس گرفته شده است.
مورد سوم؛ اطلاعات برخی سکوهای نفتی ایران به صورت هدفمند جمع آوری و در اختیار آنها قرار گرفته بود.
مورد بعدی؛ جمع آوری اطلاعات فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی بود. این اطلاعات، شامل نیازمندی های ایران در حوزه کاری مرتبط، شرکت های تامین کننده و… می شد که در بحث تحریم ها علیه ایران برای غرب بسیار مفید واقع شده بود.
۲- آموزش و جذب (ایجاد خط خروج)
بخشی از تصحیح خطای تحلیلی – راهبردی جریان خارج از کشور منجر به تغییر رویکرد در بی.بی.سی استفاده از مجریان جوان و مستعد و جویای نامی شد که جای مجریان میانسال را پر کنند. از این رو بی.بی.سی برنامه های گسترده ای برای آموزش و جذب نیرو در ایران تدارک دید که به طور خاص از طریق چند مرکز آموزش خبرنگاری در ایران به صورت غیررسمی انجام می شد که به داوطلبین، گواهینامه صادره از سوی بی.بی.سی را هم می دادند.
روش آنها به گونه ای بود که در برنامه های مختلف، ابتدا خبرنگار مستعد یا فرد مورد نظر را نشان می کردند. سپس در اسرع وقت با وی ارتباط برقرار کرده و برای او دعوت نامه می فرستادند. روند جذب لزوما برای افراد سیاسی نبود، بلکه حتی خبرنگار ورزشی هم جذب این سیستم می شد.
پس از آن در داخل کشور به فرد مورد نظر آموزش می دادند و در مرحله بعد اردوی گزینشی در خارج کشور در کشورهایی مانند ترکیه انجام می شد و در نهایت طی مصاحبه ای حضوری، گزینش نهایی انجام شده و فرد را برای کار به کشور ثالث برای کار در رسانه های دست دوم و سوم می فرستادند و آخرین مرحله کار در لندن و در بی.بی.سی بود.
برخی از خبرنگارانی که در رادیو، تلویزیون و رسانه های داخلی مشغول به کار بودند، از این طریق آموزش دیده و جذب بی.بی.سی شدند.
۳-حمایت مالی از اپوزیسیون و ارتباط گیری با گروه های معاند
درباره حمایت مالی هم شواهد و مدارک زیادی در دست هست که کارهای متعدد اپوزیسیون با حمایت و اسپانسریت مالی بی.بی.سی به طور مستقیم یا غیر مستقیم انجام می گیرد.
مسئولیت حمایت مالی از اپوزیسیون و ارتباط با گروه‌های معاند در بی‌بی‌سی، به عهده “سید مهدی پرپنجی” به همراه “ندا دهقانی سانیچ” است.
همچنین بی.بی.سی از راه های مختلفی تلاش خود را برای هدایت و جهت دهی به نافرمانی های خودساخته سامان می داده است که در این خصوص در آینده به مصلحت سخن خواهیم گفت.
۴- کارکرد ضد فرهنگی
این کارکرد بی.بی.سی در دو حوزه به طور خاص بررسی شده است: حوزه اول موسیقی است، که علی رغم تصور عمومی که انتظار دارد سرمایه گذاری در حوزه موسیقی بر روی موسیقی زیرزمینی باشد، بی.بی.سی در حوزه موسیقی پاپ فعالیت بسزایی داشته و دارد.
کارشناسان بی.بی.سی به سرپرستی فردی به نام “بهزاد بلورفروشان” اقدام به سفارش، حمایت مادی و معنوی، ساخت و تولید (خوانندگی) همزمان یک آهنگ در داخل کشور از سوی خوانندگان جوان و جویای نام و خارج کشور از سوی خواننده های لس آنجلسی و تبلیغ آن در بخش های مرتبط بی.بی.سی می کنند؛ تا در کوتاه مدت بر اساس ذائقه شکل یافته و جهت دهی شده مخاطب، بازار مصرف جدی برای آهنگ تولید شده فراهم کنند.
هم اکنون یکی از فریب خوردگان این حوزه که مدت ها با بلور فعالیت می کرده، در اقاریر خود جزئیات روند فوق الذکر را تشریح کرده است. در اینجا لازم می دانم دیگر بار اشاره کنم کسانی که به هر نحو مورد اغفال بی بی سی فارسی قرار می گیرند، توجه داشته باشند که فعالیت با این شبکه غیرقانونی بوده و قابل پیگرد است.
حوزه بعدی بحث مد و لباس است. پس از دستیابی به اطلاعات پرونده متهمین، عکس هایی مشاهده شد که به هیچ روی باورپذیر نبود که عکس ها در داخل ایران گرفته شده اند، ولی پس از مدتی که آتلیه، لوکیشن و تصاویر محیطی محل عکسبرداری به دست آمد، معلوم شد که عکس ها در داخل ایران، در تهران و در یکی از محلات شمال شهر تهیه شده اند.
بررسی های اطلاعاتی نشان داد بی بی سی در داخل به برخی عکاسان سفارش تهیه عکس های با اهداف از پیش تعیین شده و ارسال آن را داده است. نکته جالب توجه اینست که اقاریر یکی از عکاسان دال بر عدم آشنایی وی با آتلیه و لوکیشن ها بوده که از سوی رابط بی بی سی هدایت شده است.
۵- سفارش تهیه و تولید محتوا
با توجه به مطالب وب سایت بی.بی.سی و سایر سایت های زیرمجموعه آن اعم از کلمه، روز آنلاین و… و نویسندگان آنها، درباره کارکرد سفارش تهیه و تولید محتوا همه چیز واضح و روشن است و نیاز به توضیح خاصی نیست.
ولی اجمالا ذکر این نکته ضروری است یک بررسی ساده در محتوای منتشره روی سایت های اپوزیسیون، نشان دهنده همسویی سایت های مذکور در پیگیری یک خط مشی واحد و مشخص در تولیدات آنهاست. حق التحریرهای پرداختی نیز در بسیاری اوقات هنگفت بوده و از طریق صرافی ها یا مسافرین به نویسندگان پرداخت می شده است.
در پایان ارزیابی تان را از میزان موفقیت پروژه چشم روباه، بفرمایید.
به نظر می رسد مخاطبین بی بی سی در خصوص میزان موفقیت این پروژه ارزیابی دقیق تری دارند. لکن واکنش های عصبی مدیر بی بی سی فارسی و کارکنان آن که در هر اجرا مقابل دوربین مشاهده می شود، بی علاقگی و افت انگیزه کارکنان -که بخشی از پرونده های تشکیل شده را به خود اختصاص می دهند- در همکاری با بی بی سی فارسی، دروغ گویی و افشای آن و دیگر واکنش هایی که به لحاظ طبقه بندی امنیتی قابل ذکر نیستند، همه حکایت از موفقیت حداکثری این پروژه ناتمام دارند.
فازهای بعدی عملیات چشم روباه پایان بخش فعالیت های غیرقانونی بی بی سی فارسی در ایران خواهد بود.